W latach 2016-2017 podjęliśmy weryfikacyjne badania wykopaliskowe na majdanie grodziska w Kłodnicy, gm. Wilków. Obiekt przebadano również za pomocą metod geofizycznych - magnetycznej oraz elektrooporowej. Jest to grodzisko jednowałowe, pierścieniowate o średnicy około 70 m. Położone jest w odległości około 1 km od grodziska w Żmijowiskach i 5 km od grodziska w Chodliku.
Wyniki badań geofizycznych połączone z analizą zdjęć lotniczych pozwoliły na uchwycenie zarysu dwóch fos otaczających grodzisko. W południowej części majdanu uchwycono domniemane ślady zabudowy. Na majdanie odsłonięto relikty budynku, zagłębionego w ziemię na około 1 m, o wymiarach około 8x6m (ze względu na uprawę zbadano jedynie ok. połowę obiektu). W jego wypełnisku odkryto jeden z największych znanych depozytów zwęglonych szczątków roślin uprawnych datowanych radiowęglowo na koniec X - pierwszą połowę XI w. (zboża oraz rośliny bobowate). Obok szczątków roślin znaleziono przeszło 5000 fr. naczyń glinianych, kilkadziesiąt zabytków metalowych, w tym elementy stroju, krój płużny o analogiach wielkomorawskich, ponadto przeszło 60 paciorków szklanych, m.in. zdobionych srebrną i złotą folią, dwa arabskie dirhemy.
W 2016 roku przeprowadziliśmy w Kotlinie Chodelskiej oraz Małopolskim Przełomie Wisły szeroko zakrojone badania powierzchniowe w ramach projektu „Niedestruktywne rozpoznanie i dokumentacja dziedzictwa archeologicznego Kotliny Chodelskiej”. Badania prowadzone były z ramienia Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich Oddział w Warszawie i finansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Dziedzictwo Kulturowe. Ochrona zabytków archeologicznych”. Badania objęły obszar przeszło 170 km2. Celem projektu było kompleksowe rozpoznanie i zadokumentowanie archeologicznego dziedzictwa kulturowego Kotliny Chodelskiej z wykorzystaniem całego wachlarza metod archeologii niedestruktywnej, zarówno tradycyjnych jak i nowoczesnych. Badania były uzupełniane również w 2017 roku dzięki pozyskaniu najnowszych technologii i odpowiedniego oprogramowania.
Składały się nań weryfikacyjne badania powierzchniowe danych obszarów AZP, uzupełnione o prospekcję lotniczą stanowisk archeologicznych a także nawodną i podwodną wybranych odcinków rzeki Chodelki oraz Wisły. Badania powierzchniowe uzupełnione zostały przez badania geofizyczne wybranych wczesnośredniowiecznych stanowisk archeologicznych: grodzisk w Chodliku oraz Kłodnicy, osady podgrodowej w Kłodnicy, trzech osad podgrodowych w Chodliku, cmentarzyska ciałopalnego w Chodliku, wału podłużnego w Kazimierzowie. Badania geofizyczne objęły łącznie obszar 13 ha.
W latach 2014-2018 kontynuowaliśmy badania wczesnośredniowiecznego cmentarzyska. Na wydmie zwanej „Bartosiową górką” odkryliśmy tak zwane pochówki warstwowe – szczątki kostne były rozsypywane bezpośrednio na powierzchni gruntu. W środkowej części wydmy przebadaliśmy częściowo kurhan, odkrywając pochówek nakurhanowy oraz szereg zabytków w postaci fragmentów naczyń glinianych, brązowych aplikacji, będących najprawdopodobniej elementami bogatego rzędu końskiego, żelaznego naszyjnika. Na „Bartosiowej górce” natrafiliśmy również na pochówki płaskie jamowe oraz nietypowy rów, otaczający wydmę, wypełniony szczątkami kostnymi oraz fragmentami naczyń glinianych. Pod nawarstwieniami z okresu wczesnego średniowiecza odkryliśmy bogate relikty osadnictwa z okresu wpływów rzymskich, epoki brązu (kultura trzciniecka) oraz neolitu (kultura pucharów lejkowatych).
Jesienią 2014 roku przebadaliśmy za pomocą metody elektrooporowej niewielki fragment majdanu grodziska w Chodliku, w miejscu dotąd nie badanym archeologicznie, gdzie na fotografiach lotniczych zarysował się kształt budynku. Wyniki badań są dość intrygujące i stanowią wstęp do dalszych badań wykopaliskowych.
W listopadzie przeprowadziliśmy również badania ratownicze cmentarzyska kultury łużyckiej w sąsiednim do Chodlika Trzcińcu. W trakcie badań powierzchniowych odkryliśmy wystającą z niszczonej poprzez wybieranie piasku wydmy urnę. Udało się ją zadokumentować i wyjąć w całości. Analizy antropologiczne ujawniły, że pochówek należy do kobiety zmarłej w wieku 25-30 lat. Stanowisko będzie przez nas monitorowane i w razie potrzeby dalej badane.
W 2013 r. prowadziliśmy także zakrojone na szeroką skalę badania powierzchniowe oraz prace dokumentacyjne w Kotlinie Chodelskie. Skorzystaliśmy z technologii Lotniczego Skaningu Laserowego LiDAR. Teren objęty badaniami to przeszło 160 km2. Dzięki pozyskanym danym możliwa była weryfikacja położenia i stanu zachowania znanych już obiektów archeologicznych oraz namierzenie nowych, dotąd nieodkrytych stanowisk. Zastosowanie skanowania LiDAR umożliwiło nam przebadanie kompleksów leśnych otaczających wczesnośredniowieczne kompleksy osadnicze w Chodliku oraz Żmijowiskach. Wyniki badań m.in. znacząco zmieniły pogląd na panujący na tym obszarze wczesnośredniowieczny obrządek pogrzebowy. Kolejne cmentarzyska kurhanowe odkryliśmy na obszarach leśnych, gdzie nigdy wcześniej nie zidentyfikowano stanowisk archeologicznych.
W sierpniu 2013 r. rozpoczęto kolejny etap rozpoznania nekropolii poprzez badania wykopaliskowe. Sondażami objęto pobliskie wzgórze – tzw. Bartosiową Górkę. Kontynuowano badania obiektu odkrytego w 2012 r., w którym odkryto przepalone szczątki ludzkie i zwierzęce oraz fragmenty wczesnośredniowiecznych naczyń glinianych. Trzy sondaże archeologiczne pozwoliły na rozpoznanie i zidentyfikowanie kolejnych nasypów kurhanowych, znacznie zniwelowanych i niewidocznych z poziomu gruntu. Poza tym uchwycono pochówek płaski ciałopalny wyposażony w żelazny nóż oraz naczynie gliniane.
W 2012 roku w trakcie badań kurhanu oznaczonego numerem 20, również odkryliśmy pochówek złożony na szczycie nasypu, tzw. nakurhanowy. Składało się on z przeszło tysiąca przepalonych szczątków kostnych. Znaleźliśmy fragmenty pięciu naczyń glinianych (dających się w części zrekonstruować), dwie sprzączki wykonane z brązu i żelaza, żelazne okucie rzemienia (prawdopodobnie część tzw. garnituru ostrogi), wszystkie zabytki posiadają analogie karolińskie. Wstępna analiza szczątków kostnych wykazała, iż jest to pochówek dwojga osób– prawdopodobnie mężczyzny oraz kobiety spalonych razem z dużym zwierzęciem – koniem. Wśród szczątków kostnych zidentyfikowano również inne gatunki zwierząt. Kurhan usypano zapewne w drugiej połowie X w. na planie kwadratu.
W sezonie 2012 przeprowadziliśmy interwencję archeologiczną na niszczonej osadzie przygrodowej w Chodliku. Udało się nam zadokumentować trzy wczesnośredniowieczne obiekty archeologiczne – nieckowate jamy, wypełnione ciemną warstwą piasku przemieszanego ze spalenizną. Odkryliśmy w nich ponad sto fragmentów przeszło dwudziestu naczyń glinianych oraz kości zwierzęce.
Pomimo prowadzonych od ponad pięćdziesięciu lat poszukiwań, jeszcze do niedawna nie było znane ani jedno cmentarzysko które można by było wiązać z wczesnośredniowiecznym osadnictwem w dolinie Chodelki. Przynajmniej do roku 2007, kiedy w trakcie badań powierzchniowych odkryliśmy liczące prawie 40 kurhanów wczesnośredniowieczne cmentarzysko. Podczas wykopalisk prowadzonych w 2010 r. odkryliśmy pochówek ciałopalny – ponad 3,5 tysiąca przepalonych kości konia oraz nieliczne fragmenty kości ludzkich. Poza tym fragmenty naczyń glinianych oraz wykonane z brązu elementy rzędu końskiego. Pierwotnie zawartość stosu ciałopalnego ze szczątkami zmarłego złożono na szczycie usypanego na planie kwadratu kopca. Na grobie palono niewielkie ogniska. Kurhan datujemy wstępnie na VIII-IX w.
W latach 2000-2002 w trakcie badań prowadzonych przez dr hab. Stanisławę Hoczyk-Siwkową oraz mgr Pawła Lisa założono wykopy na trzech wałach grodziska. Celem projektu było uzyskanie próbek drewna oraz na podstawie datowania dendrochronologicznego oraz radiowęglowego ustalenie chronologii obiektów.
Do Chodlika Profesor wrócił w 1959 roku. Wstępne rozpoznanie reliktów dawnego grodu skłoniło badacza do kontynuacji prac archeologicznych. Począwszy od 1959 do 1974 r. już z ramienia Katedry Archeologii UMCS przeprowadził szereg szeroko zakrojonych badań wykopaliskowych zarówno grodziska jak i towarzyszących mu osad. Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Chodliku pozostał przedmiotem jego pracy naukowej aż do śmierci w 1974 roku.
1952
Pierwsze badania archeologiczne grodziska w Chodliku zostały przeprowadzone w 1952 r. przez ekspedycję Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie pod kierunkiem Aleksandra Gardawskiego.
Wówczas to wyruszył z pierwszą ekspedycją badawczą z ramienia Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie do Trzcińca. Jej celem było odnalezienie cmentarzyska kultury trzcinieckiej odkrytego przed laty przez księdza Antoniego Chotyńskiego, które dało nazwę „kulturze trzcinieckiej”. Niepowodzenie tej wyprawy, sprawiło, iż ekipa badawcza przeniosła się z wykopaliskami na pobliskie grodzisko w Chodliku.
Ksiądz Antoni Chotyński często wskazywany jest jako pierwszy badacz dziedzictwa kulturowego Kotliny Chodelskiej. Był kapelanem w kaplicy rodziny Kleniewskich w Dratowie oraz plebanem parafii w Wilkowie. Przeprowadził szereg wycieczek archeologicznych oraz amatorskich wykopalisk w dolinie Chodelki. Zwrócił uwagę na wały ziemne w Chodliku, Kłodnicy oraz Żmijowiskach i zinterpretował je jako pozostałości wczesnośredniowiecznych grodzisk. Przeprowadził wykopaliska w Dratowie, w miejscu budowy kościoła na tzw. Górze Sowalińskiej oraz w Trzcińcu. Odkryte przez niego cmentarzysko z epoki brązu dało nazwie archeologicznej kulturze trzcinieckiej. Jako pierwszy przeprowadził też „wykopaliska” na grodzisku w Chodliku.
Początki badań na obszarze Kotliny Chodelskiej należy odnieść do drugiej połowy XIX w. oraz osoby Władysława Olechnowicza, lekarza, etnografa i miłośnika starożytności.
W artykule podsumowującym jego „poszukiwania w guberni lubelskiej” po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o „pomorskich okopach” znajdujących się na należących do wsi Pomorze łąkach - zwanych także „szwedzkimi okopami”.
Z dużą dozą prawdopodobieństwa można je utożsamić z dzisiejszym grodziskiem w Chodliku. Był pierwszym badaczem który przeprowadził badania kurhanów w okolicach Opola Lubelskiego. Większość z nich, na podstawie opisu należy odnieść do okresu wczesnego średniowiecza, część należy datować na okres epoki brązu.
1 z 21 |
12.01.2015
Dotacja MKiDN z programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa "Wspólnie dla Dziedzictwa" na prace porządkowe przy wczesnośredniowiecznym grodzisku w ChodlikuJako Towarzystwo Starożytnicze w Chodliku otrzymaliśmy dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa - Wspólnie dla dziedzictwa na wykonanie prac porządkowych na grodzisku w Chodliku |
Zobacz więcej |
2 z 21 |
12.01.2015
Europejskie Dni Archeologii w Chodliku 2022Europejskie Dni Archeologii są wydarzeniem o randze europejskiej. Od 2010 roku organizowane są pod auspicjami francuskiego Institut national de recherches archéologiques préventives (Inrap; https://journees-archeologie.fr/c-2021/lg-en/poland/Home). W Polsce wszelkie wydarzenia związane z EDA koordynowane i popularyzowane są przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. |
Zobacz więcej |
3 z 21 |
12.01.2015
Zrzutka.pl/Chodlik - czyli jak dzięki Wam udaje się tworzyć prawdziwą bazę naukową! :)Co udało się nam zrobić dzięki Wam! Czyli kilka słów o akcji na zrzutka.pl/Chodlik :). |
Zobacz więcej |
4 z 21 |
12.01.2015
KRONIKA WSI CHODLIKKronika Wsi Chodlik autorstwa Pani Aleksandry Szmyrgałło, wieloletniej dyrektorki szkoły w Chodliku. |
Zobacz więcej |
5 z 21 |
12.01.2015
Raport z przeszłości - 2020!Początek nowego roku to czas podsumowań i snucia dalszych planów. W niniejszym poście przedstawiamy Wam krótkie sprawozdanie z chodlikowskich badań i działań przeprowadzonych w roku 2020! Informujemy również na co przekazaliśmy środki finansowe, którymi nas wsparliście poprzez serwis Patronite.pl/chodlik! |
Zobacz więcej |
6 z 21 |
12.01.2015
Wystawa zabytków i konferencja w Pałacu w Karczmiskach4 września w zespole dworsko-parkowym w Karczmiskach prezentowaliśmy nasze najnowsze odkrycia oraz koncepcje dotyczące promocji lokalnego dziedzictwa kulturowego! |
Zobacz więcej |
7 z 21 |
12.01.2015
Chodlik na Patonite.pl. Wesprzyj nasze badania!Zapraszamy do wspierania naszych badań na serwisie patronite.pl/chodlik. |
Zobacz więcej |
8 z 21 |
12.01.2015
Poszukiwania i dokumentacja "miejsc cudownych" na Lubelszczyźnie i PodkarpaciuW roku 2017 zrealizowany został projekt badań i dokumentacji „Miejsc cudownych Lubelszczyzny i Podkarpacia” w ramach Stypendium z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. |
Zobacz więcej |
9 z 21 |
12.01.2015
Współpraca z Kołem Naukowym Geodetów SCITUS!Chodlik to miejsce interdyscyplinarnych badań oraz współpracy środowiska akademickiego. W naszych projektach wspierają nas studenci Koła Naukowego Geodetów SCITUS z Katedry Geodezji Szczegółowej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie! |
Zobacz więcej |
10 z 21 |
12.01.2015
Towarzystwo Starożytnicze w ChodlikuPowołaliśmy do życia stowarzyszenie, którego zadaniem jest badanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Kotliny Chodelskiej. |
Zobacz więcej |
11 z 21 |
12.01.2015
Badania powierzchniowe Kotliny Chodelskiej - raport!W 2016 roku przeprowadziliśmy badania powierzchniowe fragmentu obszaru Kotliny Chodelskiej oraz Małopolskiego Przełomu Wisły. Objęły one region niezwykle bogaty w ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego. Zbadaliśmy zaplecze czterech grodzisk, zweryfikowaliśmy oraz odkryliśmy znaczną liczbę wczesnośredniowiecznych osad, dla każdego stanowiska wykonując dokumentację fotograficzną z powietrza, ortofotomapy, planigrafię rozrzutu zabytków. |
Zobacz więcej |
12 z 21 |
12.01.2015
Chodlikowska sesja naukowaW Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk odbyła się sesja naukowa prezentująca najnowsze wyniki naszych badań! |
Zobacz więcej |
13 z 21 |
12.01.2015
Badania i promocja dziedzictwa kulturowego lasówW ramach współpracy z Lasami Państwowymi prowadzimy zajęcia edukacyjne dla młodzieży szkolnej z okolicznych szkół! |
Zobacz więcej |
14 z 21 |
12.01.2015
Badania archeologiczne grodziska w KłodnicyPocząwszy od sierpnia br. prowadzimy badania archeologiczne grodziska w Kłodnicy, gm. Wilków. |
Zobacz więcej |
15 z 21 |
12.01.2015
Pomiary geodezyjne i koncepcja nowej siatki arowej!W Chodliku i całej Kotlinie Chodelskiej we współpracy z Kołem Naukowym Geodetów SCITUS prowadzimy szczegółowe pomiary geodezyjne. Pracujemy również nad koncepcją siatki arowej wspólnej dla wszystkich stanowisk archeologicznych w Polsce, a nawet na całym świecie. |
Zobacz więcej |
16 z 21 |
12.01.2015
Misja ratownicza w KosiorowieNa obszarze Kotliny Chodelskiej prowadzimy szeroko zakrojone badania powierzchniowe oraz interwencje archeologiczne na zagrożonych stanowiskach wydmowych, nierzadko ratując je od całkowitego zniszczenia. |
Zobacz więcej |
17 z 21 |
12.01.2015
Grant na badania Kotliny Chodelskiej!Otrzymaliśmy grant Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na badania Chodlika i Kotliny Chodelskiej! |
Zobacz więcej |
18 z 21 |
12.01.2015
Sezon 2016 - badania wczesnośredniowiecznego grodziska w KłodnicyW tym roku, obok szeroko zakrojonych badań powierzchniowych oraz wykopalisk na cmentarzysku w Chodliku rozpoczynamy kolejny projekt. We współpracy ze służbami konserwatorskimi w Lublinie, planujemy rozpocząć badania najmniej rozpoznanego i najbardziej zagadkowego grodziska w Kotlinie Chodelskiej! |
Zobacz więcej |
19 z 21 |
12.01.2015
Kartki z przeszłościPoza badaniami archeologicznymi oraz dokumentacją dziedzictwa kulturowego w Chodliku szukamy także wspomnień z przeszłości. |
Zobacz więcej |
20 z 21 |
12.01.2015
Powstaje Wirtualne Muzeum ChodlikaW odpowiedzi na zainteresowanie naszymi badaniami, od kilku miesięcy w ramach działalności Misji Archeologicznej w Chodliku realizujemy projekt Wirtualnego Muzeum prezentującego wyniki badań naukowych na wczesnośredniowiecznym grodzisku oraz pobliskich stanowiskach. |
Zobacz więcej |
21 z 21 |
12.01.2015
Badania cmentarzyska ciałopalnego w ChodlikuW roku 2015 kontynuowaliśmy badania wczesnośredniowiecznego cmentarzyska. Na wydmie zwanej „Bartosiową górką". |
Zobacz więcej |
POLITYKA PRYWATNOŚCI
Dane teleadresowe |
|
Misja Archeologiczna w Chodliku Instytut Archeologii i Etnologii PAN Al. Solidarności 105 00-140 Warszawa |
|
archeologia.chodlik@gmail.com |